Sumala sa ikaduhang hugna sa salida nga Histoire(s) du Cinema ni Jean Luc Godard, nahisgutan ang pipila ka mga linya nga nagsaysay sa kamahinungdanon sa usa ka Sinema:
“Ang tanan natapos sa paglingaw-lingaw. Wala nay ihatag nga pagpasabot. Gikan sa potograpiya, tumong sa salida mao ang pagmugna sa mga eksena nga mas tinood pa nga tan-awon sa mga nahitabo sa tinood nga kinabuhi”1
Kining argumento nagsaysay sa kahulugan sa mga teorya sa usa ka Sinema.
Mamahimo nato nga sugdan sa katapusan nga punto ni Godard. Kasagaran mabasa o madungan sa mga makadasig nga estorya ang kabahin sa kabililhon sa kinabuhi. Wala kini malayo sa eksposisyon sa mga eksena sa usa ka Sinema: gikan sa pagsubay sa kinabuhi sa usa ka bayani nga maoy usa sa mga lig-on nga tampo sa usa ka naratibo, gisagolan ni nila og mga nagkadaiyang emosyon nga nahimong representasyon sa matag hugna sa kinabuhi sa usa ka karakter.
Ang hamubo nga kasinati-an sa kagoul dili maghatag og utlanan sa kagoul: tungod kay sa pelikula mamahimo ning butangan og mga sonata, lakip na ini ang paghatag og nindot nga kuha sa lente sa kamera sa nawng sa karakter nga nagpakita sa iyang gibati o hatagan sa mahinungdanon nga gamit sa pagtimpla sa siga sa suga nga mohatag sa susamang emosyon nga gipakita.
Ang tawo sa salida nipakita sab sa iyang tim-os nga kagoul sa eksena.
Duna say mga nagkadaiyang emosyon sa usa ka salida sama sa: kalipay, katawa, kasuko, kasapot ug paghigugma. Masinati sab ang pagkalangay o pagpaspas sa mga eksena sa salida base sa aksyon sa eksena nga gipakita.
Ang usa ka salida wa lang nagsilbi nga usa ka estorya nga mamahimong panalaminan sa mga nagtan-aw ini apan gituyo ni nga mas himoong grabee pa ang estoryha sa realidad aron makab-ot ang punto sa paghimo ini nga ideyal sa matag kinabuhi sa katawhan.
Ang maong buluhaton sa sinema ug salida nakaugat na sa tinubdan ini sa kaysaysayan. Mahimong adunay butang nga tinubdan, apan alang sa kritiko nga Pranses nga si Andre Bazin, ang sinema usa ka ideyalista nga panghitabo nga aksidente lang ang paglapad sa pisikal ug teknolohikal nga aspeto.2 Kini may kamatuoran sa kinatibuk-ang pagsabot sa kasaysayan sa telnolohiya sa salida mahimong nakagaugat una, sa paghulagway, ikaduha sa mga teknolohiya alang sa imahinasyon ug ilusyon sama sa phantasmagoria ug magic lantern sa ika 19 nga siglo.
Ang teknolohiya sa paghulagway ang gigikanan ug gibasehan aron mahimong tipiganan sa mga impormasyong biswal sa pagdagan sa kasaysayan paingon sa pag-umol og salida. Usa ka matang sa pagsuway ang paghulagway ginamit ang kahayag ug phenomena sa camera obscura ug ang pag expose ini sa usa ka de-kemikal nga plato, papel o film/salida aron marehistro ini ang butang nga maigo sa kahayag nga naa sa atubangan ini. Sa kadugayan nahimong sukaranan sa paghulagway ang pagamit og celluloid film.
Ang maong sukaranan maoy nahimong basehan sa una ug sa naandang mga pagtipig sa mga hulagway sa sinema. Sa pagdagan sa panahon, gikan sa mga eksperemento sa pagkuha og hulagway dili lang sa hulagway sa tawo, lakip na sa daghang hulagway sa paglihok ini diin naumol ang konsepto sa galihok nga hulagway (moving picture). Ang labing katukuran sa imahe sa salida nagsalig sa pagkuha og galihok nga hulagway: mao kini ang pagkuha og daghang hulagway sud sa usa ka higayon. Ang tinuoray nga natipig sa pelikula dili ang mismo nga paglihok sa gikuhaan og hulagway, kundili mao ang daghang hulagway nga kon paspas muagi sa imong panan-aw, makakuha ka og statistic frame nga adunay galihok sa sulod. Dinhi nahisulod ang nag-unang kahulugan sa salida: nagsalig ni sa replika sa “kamatuorang” naa sa atubangan ini aron muhimo og ilusyon.
Sa paglambo sa salida, mas nilambo na ang mas daghang pamaagi sa paghimo og ilusyon dili lanang sa ilusyon sa paglihok. Ang salida naghatag usab nato sa ilusyon sa wanang (space). Ang hulagway nga makita sa telon, naghatag nato dili lanang ang 2-dimentional nga imahe, apan naghatag usab ni og ideya sa kalawmon ug panan-aw nga nahatag sa sakto nga framing. Pananglitan ang salida nga Advance of Kansas Volunteers at Caloocan3 diin makita nato sa unang salida ang mga nga nagputi ug nag atubang nato. Apan sa uluhi adunay muabot gikan sa gawas sa frame nga mga sundawo nga mamusil sa nga tawong gaputi. Sa makadiyot nga eksena, gipakita ta og konklusyon sa kawanang ug kalay-on: layo nato ang mga nagputi nga tawo, apan naa sa atog atubangan ang niabot nga mga sundawo. Sa imbensyon ug paglambo sa editing, gihatagan ta sa salida og ilusyon sa panahon.
Obserbahan ang salidang Life of an American Fireman.4 Sud sa unom ka minutos gipakita sa atoa gikan sa pagmata, pag-ilis, pag-andam og karomata, pagbyahe ug pagtubag sa sunog sa mga bombero. Kini ang ilusyon nga gihatag sa dissolve nga pag-ilis-ilis og mga eksena: gihatagan kita niino og sugyot sa pagdagan sa panahon.
Nahimong bunga sa ilusyon sa panahon ang ilusyon sa sugilanon. Ang pagpundok ug pagtahi sa mga “shot” aron makahimo og usa ka eksena maoy dominanteng tumong sa nagbansay og editing. Dungan nga ma-mahimo (ma-produce) ang ilusyon sa panahon ug ang ilusyon sa sugilanon sa editing. Obserbahan ang eksperimento ni Lev Kuleshov.5 Sa pagtuo sa nagsugod sa ekspiremento, ang pagtahi sa duha ka way kalabutan nga imahe naghatag og tensyon sa nagtan-aw, ug maoy hinungdan sa kalangkuban sa porma sa impresyon sa usa ka pagbati.
Apan, kung obserbahan, dili lamang ang pagbati ang makuha gikan niini, lakip na usab ang sugilanon. Dili lamang ang gibati nga kagutom, kasubo o kaibog ang gisugyot sa mga hulagway: apan ang sugilanon sa kagutom, kasubo ug kaibog. Dili lamang ang pagbati ang atong natino, kundi ang hinungdan sa pagbati. Ang ilusyon sa sugilanon ang naghatag nato og ilusyon sa asoy. Ang asoy mao ang pagpadayag og sugilanon nga adunay pag-uswag ug paglambo. Gikan sa mga hulagway nga gitahi aron mahimong eksena, ang mga eksena gitahi aron makahimo og sugyot nga asoy. Nganong nakaingon ta nga mga ilusyon kini? Ilusyon kini kung atong tan-awon nga adunay konsiderasyon sa materyal nga kamatuoran sa salida. Ang kamatuoran, nga ang makita nato mao ang hulagway nga napalambo lamang sa kahayag nga naghatag og porma ug nagsugyot nga atong makita ang tawo, butang o lugar.
Naporma ang salida, ang pasundayag, kun adunay nitan-aw niini. Sama sa usa ka magic trick, dili ni magmalampuson kon walay mailad niini. Ug sama sa atong pagtugot nga mapasundayag ang usa ka magic trick, aduna usab pagpahayag sa pagtugot ang pagsulod nato sa sinehan. Adunay mga wala nalatid nga lagda: ang paglingkod sa sinehan, imong gi papas ang imong mga pagtuo (suspension of belief) sa mga makit-an ug madunggan. Imo ning tilawan, aron sa katapusan, imong tuhuan ang kamatuoran nga gipakita sa salida, aron imong ning isalikway inig barog nimo gikan sa lingkuranan.
Ang unang butang nga imong huna hunaon inig gawas sa sinehan: makatagbaw ba ang panahon ug ang kwarta nga imong gigahin alang ini? Ang maong reaksyon nag-agad sa di nato maangkon sa kaugalingon nga gipangita nato sa pagtan-aw salida: nalipay o nalingaw ba ta? Dili lamang ang pahiyom ug katawa ang porma sa kalingaw (pleasure). Aduna tay gilauman sa pagtan-aw nato og salida base sa atong gipaabot gikan sa panaghiusa sa genre, asoy ug estetika. Mahimong dili nato masaysay sa maong mga punto, apan kini maoy mahimong tinubdan sa atong kalingaw. Nisulod ta sa sinehan tungod sa atong gusto nga mailad ta sa salamangkero.
Ang atong makita mao ang m wala maandan nga makita sa mata, ang madunggan mao ang dili nato pirming madunggan, ug ang mabatyagan mao ang talagsaon natong mabatyag. Ang ilusyon sa sinema usa ka ideyalistang penomena nga nagsalig sa kongkretong kondisyon sa paghimo, paghugpong ug naandan sa katilingban. Ang tuyo sa salida mao ang paghatag og kalingawan- sa bisan unsang porma o klase- pinaagi sa lain lain nga ilusyon nga mawala ug matunaw dungan sa mekanismo ug istruktura nga niumol niini. Makaingon ta nga nagmalampuson ang salamangkero kung makapahibulong kini nato bisan paman sa kamatuoran nga kini usa ka ilad. Apan dili lamang kabilib ug katingala ang dala sa salida. Gipatuo usab kita nga mutuhop kini sa punto nga ang atong sabton human sa pagtan-aw mao ra ang daghang panghuna huna nga atong nakuha, apan dili ang materyal nga kamatuoran niini. Isip abstrak nga konsepto, ang sinema nga susamang gilangkuban sa naghimo ug nitan-aw sa salida nag-agad sa pagkapapas sa mismong naghimo ug nagtan-aw sa handumanan natong tanan aron ang mahibilin mao ang hulagway, tingog ug mga ideya.
Mga Tala:
[1] Salin mula sa salin sa Ingles: “It all boils down to entertainment. It can’t be explained otherwise. Succeeding photography, cinema always wanted to be realer than real life.” Mula sa Histoire(s) du Cinema: Une Histoire Seule. Dir. Jean-Luc Godard. 1989. Video.
[2] Andre Bazin, “The Myth of Total Cinema” from What is Cinema? Vol. 1. Trans. Hugh Gray. (Berkely, LA and London: University of California Press, 1967). 17.
[3] https://www.youtube.com/watch?v=_ZjrPU6rPHE
Leave a Reply